Testosteron jest męskim hormonem płciowym odgrywającym istotną rolę w funkcjonowaniu organizmu na wielu płaszczyznach. Destabilizacja jego poziomu wpływa na układ rozrodczy, metaboliczny i krwionośny. Niskie jego stężenie utrzymujące się przez dłuższy czas może prowadzić m.in. do osteoporozy. Sprzyja zaburzeniom psychicznym takim jak depresja czy stany lękowe. Wszelkie zaburzenia jego produkcji należy leczyć. Dzisiaj o tym, jak rozpoznać pierwsze objawy spadku stężenia hormonu oraz jakie są tego przyczyny.
Prawidłowe stężenie testosteronu
U zdrowych mężczyzn wynosi ono:
9,0 – 34,7 nmol/l,
260 – 1000 ng/dl.
Zależy przede wszystkim od wieku. Hormon produkowany jest już 7 tygodni po zapłodnieniu. To on jest odpowiedzialny za tworzenie męskich genitaliów.
Po porodzie długo utrzymuje się na niskim poziomie. Aż do momentu dojrzewania, kiedy jego produkcja błyskawicznie rośnie. Za jego sprawą dochodzi do obniżenia głosu, zwiększenia tkanki mięśniowej, pojawienia się i zagęszczania owłosienia m.in. na twarzy, a także uwidocznienia tzw. jabłka Adama.
Jego stężenie rośnie do zakończenia okresu dojrzewania. Maksymalny poziom utrzymuje się od 20 do ok. 35 r.ż. Później zaczyna powoli spadać. Jest to naturalny proces związany z ogólnym starzeniem się organizmu. Na początku zmiany te następują powoli. Szybki spadek testosteronu rozpoczyna się zazwyczaj ok. 50 r.ż.
Tak wygląda to u zdrowych mężczyzn.
Jednak coraz częściej zdarzają się zaburzenia produkcji męskiego hormonu już w młodszym wieku.
Dlaczego tak się dzieje?
Przyczyny niskiego poziomu testosteronu — wady i choroby genetyczne
Czasami niewydolność jąder, w których produkowany jest testosteron, wynika z wad genetycznych. Należą do nich:
Zespół Klinefeltera, czyli hipogxonadyzm hipergonadotropowy
Jest to choroba o podłożu genetycznym diagnozowana wyłącznie u mężczyzn. Związana jest z aberracją chromosomową. Osoby z zespołem Klinefeltera posiadają co najmniej jeden dodatkowy chromosom X determinujący geny płciowe żeńskie.
Zespół Kallmana
Jest to zazwyczaj choroba dziedziczona, która powoduje uszkodzenie produkcji gonadoliberyn przez podwzgórze. To z kolei wpływa na brak produkcji hormonu luteinotropowego (LH) i folikulotropowego (FSH), które pobudzają jądra do wytwarzania testosteronu.
Wpływ innych chorób na poziom testosteronu
Poza jądrami w produkcji męskiego hormonu biorą udział także przysadka mózgowa i podwzgórze. Wszelkie uszkodzenia i nieprawidłowości w funkcjonowaniu któregokolwiek elementu tego systemu mogą skutkować obniżeniem się poziomu testosteronu.
Wśród jednostek chorobowych specjaliści wymieniają m.in.:
guzy,
gruczolaki,
zaburzenia rozwoju lub zstępowania jąder,
niewydolność przysadki lub podwzgórza,
zaburzenia czynności osi podwzgórze-przysadka, które mogą być efektem chorób przewlekłych zwłaszcza układu sercowo-naczyniowego, moczowego, a także tarczycy,
zaburzenia funkcjonowania organizmu związane z radioterapią czy chemioterapią.
Sposób życia a testosteron
Na wtórny, niski poziom testosteronu u zdrowych mężczyzn wpływ mają codzienne nawyki, a także sposób życia.
Stres a testosteron to niezwykle silna relacja. Dystres, czyli ciągłe, przedłużające się napięcie i podwyższony poziom kortyzolu istotnie zmniejszają aktywność jąder. To przekłada się na spadek stężenia męskiego hormonu płciowego.
Proces ten mogą nasilać lub inicjować także takie elementy jak:
niewłaściwie zbilansowana dieta,
otyłość,
brak ruchu lub nadmierna aktywność fizyczna,
uzależnienia,
niektóre leki.
Objawy obniżenia testosteronu — płaszczyzna seksualna
Właśnie na tym polu spadek męskiego hormonu daje o sobie znać najszybciej. Symptomy łatwo wychwycić zwłaszcza u mężczyzn aktywnych seksualnie.
Znacznemu obniżeniu ulega libido — mężczyzna odczuwa zmniejszoną ochotę na seks lub nie pojawia się ona wcale. Ma także trudności ze wzwodem w wyniku stymulacji wzrokowej.
Następują problemy z erekcją.
Wzwody poranne stają się rzadkie lub całkowicie zanikają.
Obniża się jakość orgazmu, a czasem może dochodzić do całkowitego jego braku.
Wszystkie te elementy wpływają jednak nie tylko na płaszczyznę fizyczną. Mają ogromny wpływ także na stan psychiczny i emocjonalny mężczyzn.
Niski poziom testosteronu — objawy psychiczne
W wyniku problemów seksualnych znacznie obniża się poczucie własnej wartości i pewność siebie. Rośnie natomiast irytacja, frustracja i złość. U mężczyzn zauważyć można huśtawki nastrojów i nieprzewidywalność reakcji na trudne sytuacje.
Podwyższa się poziom kortyzolu, czyli hormonu stresu. Ponadto utrzymujący się dłużej nieprawidłowy poziom testosteronu zwiększa ryzyko depresji i stanów lękowych.
Wraz ze spadkiem stężenia hormonu pojawiają się trudności z zasypianiem oraz jakością snu. To z kolei prowadzi do spadku koncentracji i problemów z pamięcią. Zmniejsza się również poziom energii, mogą pojawiać się nawet chroniczne zmęczenie i apatia.
Objawy somatyczne niedoboru testosteronu
Poza układem płciowym hipogonadyzm wpływa również na funkcjonowanie organizmu na płaszczyźnie somatycznej.
Objawia się m.in.:
uderzeniami gorąca,
przyrostem tkanki tłuszczowej zwłaszcza w okolicach brzucha, bioder i piersi,
osłabieniem mięśni,
bólami stawów,
problemami z układem sercowo-naczyniowym,
dusznościami,
zaburzeniami metabolicznymi.
Nieleczony niski poziom męskiego hormonu rodzi szereg konsekwencji.
Zwiększa ryzyko zawału.
Prowadzi do otyłości brzusznej.
Jego efektem może być bezpłodność.
Obniża się gęstość kości, co prowadzi do osteoporozy.
Terapia zastępcza testosteronem (TRT) pomaga w przywróceniu i ustabilizowaniu poziomu tego hormonu. Ważne jest jednak, by wprowadzona została po wykonaniu dokładnych badań, które pozwolą zindywidualizować sposób podawania i wysokość dawki. Na ich podstawie można też oszacować długość trwania terapii. W Health Service dbamy o wszystkie te elementy, a nad przebiegiem procesu terapeutycznego czuwa wykwalifikowany lekarz. Jeśli zauważyłeś u siebie niepokojące objawy, skontaktuj się z nami. Pamiętaj, że leczenia nie można odkładać